Το φρούριο της Αγίας Μαύρας, που δεσπόζει στην είσοδο του νησιού είναι ένα από τα πιο επιβλητικά μεσαιωνικά κτίσματα στην Ελλάδα και αποτελεί πρότυπο οχυρωματικής τέχνης εκείνης της εποχής. Χτίστηκε γύρω στα 1300 από τον Φράγκο ηγεμόνα Ιωάννη Ορσίνι, όταν πήρε τη Λευκάδα ως προίκα για το γάμο του με την κόρη του Δεσπότη της Ηπείρου Νικηφόρου του Α'.
      Το κάστρο προστάτευε την πρωτεύουσα του νησιού και αποτελούσε τη σημαντικότερη αμυντική του θωράκιση απέναντι τους πειρατές και τους άλλους εχθρούς, από την πρώτη δεκαετία του 14ου αιώνα ως το 1684. Το 1479 κατελήφθη από τους Τούρκους που έχτισαν μια μεγάλη τοξωτή γέφυρα, με 360 καμάρες, που διέσχιζε τη λιμνοθάλασσα από την παραλία έως τη θέση Καλκάνη, στηρίζοντας τους σωλήνες ενός υδραγωγείου που έφερνε νερό στο κάστρο. Το έργο αυτό, που χαρακτήριζε ολόκληρη την περιοχή, καταστράφηκε από τους σεισμούς. Κάποια ίχνη του σώζονται σήμερα μέσα στη λιμνοθάλασσα.
      Σήμερα γίνονται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού έργα αποκατάστασης και ανάδειξης του εσωτερικού του χώρου. Επί τουρκοκρατίας στη Λευκάδα, στον εσωτερικό χώρο του φρουρίου, βρίσκονταν η πόλη της Αγίας Μαύρας που ήταν πρωτεύουσα του νησιού της Λευκάδας.

Η αρχαία πρωτεύουσα Νήρικος

Νήρικος: Δύο χιλιόμετρα έξω και ανατολικά από την πόλη, περνώντας μέσα από τον ελαιώνα, ο επισκέπτης φτάνει στο Καλλιγόνι. Η περιοχή έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος - αφού εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη της Λευκάδας, που ονομαζόταν Νήρικος - και εκτείνεται στις περιοχές Τσεχλιμπούς, Καλλιγονίου, Καρυωτών, Λυγιάς, του Δήμου Λευκάδας.
    Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος περιλαμβάνει τα ερείπια του περιτειχισμένου οικισμού της Αρχαίας Λευκάδας, που χρονολογούνται από τα αρχαϊκά έως τα Ρωμαϊκά χρόνια, τα δύο νεκροταφεία της αρχαίας πόλης που εντοπίστηκαν στην ίδια περιοχή, μεμονωμένα μνημεία και διάσπαρτα οικοδομικά λείψανα όπως τάφους, αγροικίες και λιμενικές εγκαταστάσεις που αποτελούν - σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις - αναπόσπαστο τμήμα του προστατευμένου μνημειακού συνόλου της αρχαίας πόλης που εγκαταλείφθηκε γύρω στα 1300, ενώ στη συνέχεια οι συνεχείς σεισμοί σκόρπισαν τα ίχνη της.
      Η Νήρικος είναι η μακροβιότερη πρωτεύουσα του νησιού της Λευκάδας μέχρι και το 1300 μ.Χ. Έχει διανύσει μια αξιόλογη ιστορική πορεία. Από τα βάθη της αρχαιότητας ως «Νήρικος» αργότερα επί Κορινθίων ως «Νήρικος – Λευκάς» και επιβίωσε ως την ύστερη βυζαντινή εποχή με την ονομασία «Κάστρο».

Αρχαιολογικά ευρήματα στο Καλλιγόνι

      Η ιστορία της διακόπτεται από τους Φράγκους οι οποίοι μεταφέρουν την πρωτεύουσα του νησιού μέσα στο φρούριο της Αγίας Μαύρας το οποίο ανεγείρουν οι ίδιοι, ενώ το 1684 οι Ενετοί ορίζουν ως πρωτεύουσα μια νέα θέση, αυτή, στην οποία βρίσκεται ΣΗΜΕΡΑ και όπου τότε ονομαζόταν Αμαξική.